data publikacji: 11:10 ten tekst przeczytasz w 12 minut Istnieje kilka terminów opisujących różne etapy ciąży. Kiedy komórka jajowa i plemnik spotykają się, dochodzi do powstania zygoty, która zaczyna się dzielić, aby stać się embrionem. W miarę postępu ciąży zarodek staje się płodem. Płodowy okres rozwoju prenatalnego oznacza ważne zmiany w mózgu. Ten okres rozwoju rozpoczyna się w dziewiątym tygodniu i trwa do urodzenia, kiedy to płód staje się noworodkiem. Estrada Anton / Shutterstock Potrzebujesz porady? Umów e-wizytę 459 lekarzy teraz online Płód – etapy rozwoju Płód – rozwój krążenia krwi Płód – rozwój układu odpornościowego Płód – problemy rozwojowe Od którego tygodnia dziecko może żyć poza organizmem matki? Płód a dieta matki Płód – etapy rozwoju Gdy różnicowanie komórek jest w większości zakończone, zarodek wchodzi w kolejny etap i staje się znany jako płód. Okres płodowy rozpoczyna się w dziewiątym tygodniu i trwa do urodzenia. Etap ten charakteryzuje się zachodzącymi w organizmie płodu zmianami oraz wzrostem. Wczesne układy i struktury organizmu powstałe w stadium embrionalnym nadal się rozwijają. Cewka nerwowa (lub też cewa nerwowa) rozwija się w mózg i rdzeń kręgowy, a neurony nadal się tworzą. Kiedy neurony się uformują, zaczynają migrować do swoich właściwych lokalizacji. Synapsy, czyli połączenia między neuronami, również zaczynają się rozwijać. Między dziewiątym a dwunastym tygodniem ciąży zaczynają pojawiać się odruchy. Płód zaczyna wykonywać odruchowe ruchy rękami i nogami. W trzecim miesiącu ciąży narządy płciowe zaczynają się różnicować. Pod koniec miesiąca uformują się wszystkie części ciała. W tym momencie płód waży około kilograma. Będzie on nadal rósł zarówno pod względem masy, jak i długości, chociaż większość wzrostu fizycznego następuje w późniejszych stadiach ciąży. Koniec trzeciego miesiąca oznacza również koniec pierwszego trymestru ciąży. W drugim trymestrze, czyli w miesiącach od czwartego do szóstego, bicie serca staje się silniejsze, a inne układy organizmu dalej się rozwijają. Tworzą się paznokcie u rąk oraz stóp, włosy i rzęsy. Być może najbardziej zauważalne jest to, że płód powiększa się około sześciokrotnie. Wraz z drugim trymestrem, a dokładniej około dwudziestego ósmego tygodnia mózg zaczyna szybciej dojrzewać. W okresie od siedmiu miesięcy do urodzenia płód rozwija się, przybiera na wadze i przygotowuje się do życia poza macicą. Płuca zaczynają się rozszerzać i kurczyć, przygotowując mięśnie do oddychania. Zobacz również: Zygota, zarodek i embrion - rozwój dziecka we wczesnej fazie po zapłodnieniu Płód – rozwój krążenia krwi Układ krążenia płodu wykorzystuje trzy przetoki, które kierują krwią wymagającą dotlenienia. Celem przetok jest ominięcie płuc i wątroby. Wynika to z faktu, że wspomniane narządy nie będą w pełni działać aż do porodu. Przetoka omijająca płuca nazywana jest otworem owalnym (łac. foramen ovale). Przenosi krew z prawego przedsionka serca do lewego przedsionka. Przewód tętniczy (łac. ductus arteriosus) przenosi krew z tętnicy płucnej do aorty. Tlen i składniki odżywcze z krwi matki są przesyłane przez łożysko do płodu. Wzbogacona krew przepływa przez pępowinę do wątroby i dzieli się na 3 gałęzie. Krew dociera następnie do żyły głównej dolnej. To główna żyła połączona z sercem. Większość tej krwi jest przesyłana przez przewód żylny (łac. ductus venosus). Jest to również przetoka, która umożliwia przepływ wysoce natlenionej krwi przez wątrobę do żyły głównej dolnej, a następnie do prawego przedsionka serca. Niewielka ilość tej krwi trafia bezpośrednio do wątroby, aby dostarczyć jej potrzebny tlen i składniki odżywcze. Produkty przemiany materii z krwi płodowej są przenoszone z powrotem przez łożysko do krwi matki. Serce płodu Kiedy krew wchodzi do prawego przedsionka, większość przepływa przez otwór owalny do lewego przedsionka. Krew przechodzi następnie do lewej komory, a potem do aorty (dużej tętnicy wychodzącej z serca). Z aorty krew jest przesyłana do samego mięśnia sercowego oraz do mózgu i ramion. Po krążeniu krew wraca do prawego przedsionka serca przez żyłę główną górną. Bardzo mało tej mniej dotlenionej krwi miesza się z dotlenioną krwią. Zamiast wracać przez otwór owalny, trafia do prawej komory. Ta mniej natleniona krew jest pompowana z prawej komory do tętnicy płucnej. Niewielka ilość krwi przedostaje się do płuc. Większość tej krwi przepływa przez przewód tętniczy do aorty zstępującej. Krew ta następnie dostaje się do tętnic pępowinowych i wpływa do łożyska. W łożysku dwutlenek węgla i produkty przemiany materii są uwalniane do układu krążenia matki. Tlen i składniki odżywcze z krwi matki są uwalniane do krwi płodu. Po urodzeniu pępowina jest zaciśnięta, a dziecko nie otrzymuje już tlenu i składników odżywczych od matki. Wraz z pierwszymi oddechami życia, płuca zaczynają się rozszerzać. W miarę rozszerzania się płuc pęcherzyki płucne są oczyszczane z płynu. Wzrost ciśnienia krwi dziecka i znaczne obniżenie ciśnienia płucnego zmniejszają potrzebę przetaczania krwi przez przewód tętniczy. Te zmiany pomagają zamknąć przetokę. Zmiany te podnoszą ciśnienie w lewym przedsionku serca. Obniżają również ciśnienie w prawym przedsionku. Zmiana ciśnienia stymuluje zamknięcie otworu owalnego. Zamknięcie przewodu tętniczego, przewodu żylnego i otworu owalnego kończy zmianę krążenia płodowego na noworodkowe. Zobacz też: 10 najczęstszych chorób układu krążenia Płód – rozwój układu odpornościowego Komórki, które powstają w zarodku z czasem staną się komórkami układu odpornościowego. Te wczesne komórki układu odpornościowego, zwane komórkami macierzystymi hemopoezy (ang. hemapoietic stem cell), mają na swojej powierzchni białka, które pozwalają naukowcom zidentyfikować je jako prekursory komórek układu odpornościowego. Na początku ciąży komórki te dzielą się bardzo szybko, ale wraz z dojrzewaniem płodu tempo ich namnażania maleje i coraz więcej z nich staje się wyspecjalizowanymi typami komórek. Dzieci urodzone przedwcześnie mają zwykle większe ilości tych niewyspecjalizowanych komórek niż dzieci urodzone o czasie. Komórki te przemieszczają się przez krew do narządów związanych z układem odpornościowym, takich jak wątroba, śledziona i grasica. W drugim lub trzecim miesiącu ciąży, niektóre z nich stają się już limfocytami T. Chociaż te limfocyty T działają w trzecim, lub czwartym miesiącu ciąży, sterylne środowisko macicy nie wymaga, aby układ odpornościowy płodu odpierał potencjalne patogeny. Warto w tym miejscu podkreślić, że w przypadku ciąży mamy w pewnym sensie do czynienia z dwoma układami odpornościowymi w jednym organizmie. Wciąż nie wiadomo dokładnie, dlaczego układ odpornościowy matki nie atakuje obcego elementu w postaci płodu. Uważa się, że może mieć to związek z tym, że układ odpornościowy płodu nie musi działać w łonie matki, można go bezpiecznie stłumić, a także dlatego, że komórki płodu przechodzą przez łożysko i krążą w organizmie matki. Komórki te można wykryć u matki między czwartym a piątym tygodniem ciąży i pozostają przez lata, a nawet dekady po porodzie. Obecność genetycznie odrębnych komórek u osobnika, takich jak komórki płodu znalezione u matki, nazywana jest mikrochimeryzmem. Ta wymiana komórek z płodu na kobietę w ciąży dostarcza innego możliwego wyjaśnienia, dlaczego układ odpornościowy matki nie odrzuca rosnącego płodu. I chociaż istotne jest, aby płód rósł w środowisku, w którym nie jest odrzucany, nie pozostaje to bez konsekwencji dla rozwijającego się układu odpornościowego. Konsekwencje te stają się ważne, gdy dziecko opuszcza sterylne warunki macicy i napotyka bogate w bakterie środowisko pochwy i niesterylny świat. Układ odpornościowy dziecka zaraz po urodzeniu musi zacząć działać, co więcej dziecko będące wcześniej w łonie matki nie miało styczności z żadnymi patogenami, więc musi zdobyć doświadczenie. W obu tych kwestiach pomocny okazuje się właśnie organizm matki. Po pierwsze, organizm matki wytwarza przeciwciała, które zaczynają przenikać przez łożysko w trzynastym tygodniu ciąży, jednak większość z nich przechodzi przez łożysko w późnym okresie ciąży, w trzecim trymestrze. Powoduje to, że dzieci urodzone przedwcześnie mają zwykle niższy poziom przeciwciał krążących we krwi i dlatego są bardziej podatne na infekcje niż noworodki urodzone o czasie. Przeciwciała przenoszone przez łożysko to głównie immunoglobuliny G i chociaż zapewniają ważną ochronę, czasami mogą powodować szkody np. zdarza się, że przeciwciała matczyne skierowane przeciwko białkom krwinek czerwonych płodu mogą powodować anemię i żółtaczkę u noworodka. Po drugie, kluczowe jest również mleko matki zapewniające ochronę w postaci przeciwciał, komórek układu odpornościowego, takich jak makrofagi i innych czynników związanych z odpornością, takich jak cytokiny. Dotyczy to w szczególności mleka produkowanego w pierwszych dniach po urodzeniu, znanego jako siara. Badania wykazały, że każdy mililitr siary zawiera do 3 milionów komórek, z których około 1,8 miliona to makrofagi. Z biegiem czasu składniki mleka matki zmieniają się, odgrywając mniejszą rolę w odporności ochronnej, a bardziej w wartości odżywczej. W przypadku mleka matki, przeciwciała przez nie przenoszone to w większości immunoglobuliny A. Są one ważne dla ochrony powierzchni śluzówki, takich jak jelito. Gdy przewód pokarmowy dziecka przetwarza mleko matki, przeciwciała matczyne pokrywają jelito dziecka, pomagając w zwalczaniu wirusów żołądkowo-jelitowych. Przeciwciała zawarte zarówno w siarze, jak i w mleku matki, które później zastępuje siarę, zawierają około 90% immunoglobulin A u ludzi. Przeciwciała, które chronią dziecko, ale zostały wyprodukowane przez matkę, oferują tak zwaną odporność bierną. Ta stosunkowo krótkotrwała pomoc daje układowi odpornościowemu dziecka szansę na rozpoczęcie pracy i zakończenie rozwoju w okresie bezpośrednio po urodzeniu. Ponieważ przeciwciała te słabną w ciągu pierwszych kilku miesięcy życia, układ odpornościowy dziecka przyspiesza. W ten sposób mama i dziecko współpracują ze sobą, aby chronić dziecko przed wieloma patogenami, na które jest narażone w dniach i tygodniach po urodzeniu. Przeczytaj też: Jak działa układ immunologiczny? Płód – problemy rozwojowe W większości przypadków rozwój prenatalny przebiega normalnie, jednak wiele rzeczy, zwykle spowodowanych problemami genetycznymi lub środowiskowymi, może w tym czasie pójść nie tak. Rozwój płodu - problemy genetyczne Czasem w okresie płodowym dojść może do problemów genetycznych, które mogą wpływać zarówno na obecny, jak i przyszły rozwój płodu. Zespół Downa (trisomia 21) – to najczęstsza anomalia genetyczna podczas rozwoju prenatalnego. Zespół Downa jest spowodowany dodatkową kopią chromosomów 21 (co oznacza, że ​​istnieją trzy chromosomy zamiast zwykłych dwóch) i pojawia się u 1 na 1000 niemowląt. Typowe cechy zespołu Downa obejmują spłaszczone rysy twarzy, wady serca i upośledzenie umysłowe. Ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa wzrasta wraz z wiekiem matki. Choroby dziedziczne – wiele chorób może być dziedziczonych, jeśli jedno lub oboje rodziców nosi gen choroby. Przykłady chorób dziedzicznych obejmują anemię sierpowatą, mukowiscydozę i chorobę Taya-Sachsa. By ustrzec się przed rozwojem chorób genetycznych u dziecka, wykonuje się wcześniej badania genetyczne mogące określić, czy rodzic jest nosicielem genów określonej choroby. Wady genetyczne – Trzeci rodzaj problemów genetycznych dotyczy chromosomów płci. Należą do nich takie stany, jak zespół Klinefeltera (wiąże się z powstaniem dodatkowego chromosomu X) i zespół Turnera (spowodowany brakiem lub niepełnym rozwojem jednego z chromosomów X). Rozwój płodu - problemy środowiskowe Zmienne środowiskowe mogą również odgrywać ważną rolę w rozwoju prenatalnym. Szkodliwe czynniki pochodzące ze środowiska, które mogą wpływać na płód, są określane mianem teratogenów. Zażywanie różnych substancji przez matkę – substancje przyjmowane przez matkę mogą mieć katastrofalne skutki dla płodu. Przykładowo palenie papierosów wpływa na niską masą urodzeniową, co może skutkować osłabieniem układu odpornościowego, problemami z oddychaniem i zaburzeniami neurologicznymi. Spożywanie alkoholu z kolei może prowadzić do płodowego zespołu alkoholowego, który wiąże się z wadami serca, wadami rozwojowymi ciała i niepełnosprawnością intelektualną. Zażywanie narkotyków także wpływa na płód i tak np. kokaina i metamfetamina, wiąże się również z niską masą urodzeniową i zaburzeniami neurologicznymi. Choroba, na którą cierpi matka – wiele chorób, na które choruje przyszła mama, może wpływać na płód. Przykładowo przyjmuje się, że wirus opryszczki jest jednym z najczęstszych takich schorzeń i może wpływać na płód, prowadząc do głuchoty, obrzęku mózgu lub niepełnosprawności intelektualnej. Kobiety z wirusem opryszczki są często zachęcane ciąży przez cesarskie cięcie, aby uniknąć przeniesienia wirusa na dziecko. Wśród innych chorób wpływających na płód wymienia się także różyczkę i AIDS. Wiele czynników może stanowić potencjalne zagrożenie dla rozwijającego się płodu. Części z nich, obejmujących problemy środowiskowe, można zapobiec lub zminimalizować zagrożenie. W przypadku problemów genetycznych czasem po prostu nic nie da się zrobić. Jednak zawsze wczesna opieka prenatalna może pomóc matkom i dzieciom poradzić sobie z potencjalnymi problemami z rozwojem prenatalnym. Od którego tygodnia dziecko może żyć poza organizmem matki? Płód jest uważany za zdolny do życia, jeśli osiągnął etap rozwoju, w którym jest w stanie żyć poza łonem matki. Ogólnie im dłużej płód przebywa w łonie matki, tym bardziej jest rozwinięty, gdy przychodzi na świat. Jednak jest jeszcze kilka innych czynników, które określają kiedy płód może przeżyć poza organizmem matki. Masa płodu – przyjmuje się, że niemowlęta ważące co najmniej 600 gramów po urodzeniu mają większą szansę na przeżycie w porównaniu z tymi, które ważą mniej. Płeć i ilość płodów – z części przeprowadzonych badań wynika, że dziewczęta mają większe szanse na przeżycie po urodzeniu w młodszym wieku niż chłopcy. Podobnie jest z pojedynczymi wcześniakami, które lepiej radzą sobie niż wcześnie urodzone bliźniaki. Opieka, jaką kobieta otrzymuje przed urodzeniem – czasem kortykosteroidy, antybiotyki lub magnez w czasie ciąży (podawany często tuż przed porodem) może pomóc zwiększyć szanse dziecka na przeżycie po porodzie. Opieka, którą dziecko otrzymuje zaraz po urodzeniu – niemowlęta urodzone w szpitalach z zaawansowanym oddziałem intensywnej terapii noworodków mogą z większym prawdopodobieństwem otrzymać od razu potrzebne im zabiegi ratujące życie. Ciężko jest określić wiek, w którym dziecko urodzone bardzo wcześnie może przeżyć. Przyjmuje się, że niemowlęta urodzone przed trzecim trymetrem (przed dwudziestym siódmym tygodniem ciąży) mają szanse przeżyć. Jednak należy zauważyć, ze dzieci takie wymagają interwencji ratujących życie natychmiast po porodzie i otrzymują zaawansowaną opiekę na oddziałach intensywnej opieki medycznej, aby przeżyć. Nawet przy najlepszej możliwej opiece mogą doświadczać krótko- i długoterminowych problemów. Według badań przeprowadzonych przez American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) płód może przeżyć poza organizmem matki w wieku: 26 tygodni – gdy płód osiąga ostatni tydzień drugiego trymestru, szanse na żywotność wynoszą od 86 do 89 procent. 25 tygodni – płody w wieku 25 tygodni mają około 67 do 76 procent szans na żywotność. 24 tygodnie – lekarze przyjmują, że 24-tygodnie za punkt graniczny potencjalnej żywotności, chociaż w tym wieku przeżycie wciąż nie jest gwarantowane. Według ACOG żywotność płodu po 24 tygodniach waha się od 42 do 59 procent. Chociaż część badań wykazały, że szanse na przeżycie sięgają nawet 68 procent. 23 tygodnie – dzieci urodzone w 23. tygodniu zazwyczaj mają od 23 do 27 procent szans na przeżycie. 22 tygodnie lub wcześniej – szanse na żywotność przed 23 tygodniem są niskie i wynoszą około 5 do 6 procent. Zobacz też: Kiedy rodzi się wcześniak, czyli trudne początki macierzyństwa Płód a dieta matki Dieta i odżywianie odgrywają kluczową rolę w czasie ciąży. Dieta musi być zróżnicowana i zbilansowana, a spożywana ilość powinna być umiarkowana, zwłaszcza w pierwszych 1-3 miesiącach. Kobiety w ciąży powinny spożywać dietę składającą się z 5 głównych grup pokarmowych z umiarem, ze szczególnym uwzględnieniem pokarmów bogatych w kwas foliowy, ponieważ substancja ta odgrywa kluczową rolę w produkcji różnych narządów i komórek mózgowych płodu. Istnieją również pewne pokarmy, których należy całkowicie unikać w pierwszym trymestrze ciąży, w tym surową żywność, żywność zawierająca glutaminian sodu, pokarmy bogate w cukier i tłuszcze. Ponadto na czas ciąży należy odstawić wszystkie napoje zawierające kofeinę i alkohol. Pozytywne działanie mają za to tłuszcze nienasycone, które dostarczają organizmowi energii i pomagają zmniejszyć obecność cholesterolu, zmniejszając tym samym ryzyko chorób serca. Co ważniejsze, następujące rodzaje tłuszczów nienasyconych są korzystne dla rozwoju płodu: kwasy tłuszczowe Omega 3 i Omega 6, które są klasyfikowane jako niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), ponieważ organizm nie jest ich w stanie samodzielnie wytwarzać, co oznacza, że ​​dieta jest jedynym sposobem, aby organizm uzyskał do nich dostęp. Produkty z ryb oceanicznych i wodorostów zawierają kwasy tłuszczowe Omega 3, podczas gdy kwasy tłuszczowe Omega 6 można znaleźć w oleju szafranowym, oleju słonecznikowym i oleju kukurydzianym. Dodatkowo DHA i ARA, które są długołańcuchowymi nienasyconymi tłuszczami, są również kluczowe dla rozwoju komórek mózgu i gałki ocznej płodu. Kwasy tłuszczowe Omega 9 odgrywają kluczową rolę w rozwoju włókien komórek neuronów mózgu (akson i dendryt), a także osłony włókien neuronów. Można go znaleźć w różnych produktach spożywczych, w tym w maśle, oleju arachidowym, słoninie i oliwie z oliwek. Kobiety w ciąży powinny zwiększyć spożycie witamin, które pomogą utrzymać silne i zrównoważone ciało, a także wspomogą wzrost i rozwój płodu. Owoce i warzywa są najlepszym źródłem witamin, ale jeśli kobiety chcą przyjmować suplementy witaminowe, takie jak witamina A, B, C, D, E i K, powinny najpierw skonsultować się z lekarzem. Co więcej, w przypadkach, gdy ciąża powoduje napady zaparć, zaleca się zwiększenie ilości pokarmów bogatych w błonnik. Podobnie sytuacja wygląda z przyjmowaniem minerałów takich jak np. żelazo, które jest kluczowym składnikiem hemoglobiny we krwi matki i dziecka. Pokarmy zawierające wysoki poziom żelaza to wątroba, czerwone mięso, żółtko jaja i mleko. Jednak większość kobiet w ciąży będzie musiała przyjmować suplementy żelaza, ponieważ poziom żelaza zawarty w spożywanej żywności często nie wystarcza na ich potrzeby. Inny składnikiem w diecie matki a jakże ważnym dla zdrowia płodu jest kwas foliowy. Substancja ta ma kluczowe znaczenie dla wzrostu mózgu i ośrodkowego układu nerwowego. W przypadku niedoborów kwasu foliowego u płodu kości czaszki lub kręgosłupa mogą nie zrastać się prawidłowo. Dlatego zaleca się, aby kobiety zaczęły zwiększać spożycie kwasu foliowego, co najmniej 3 miesiące przed poczęciem, wybierając w diecie zielone warzywa, soje, pomarańcze, banany i mleko z dodatkiem kwasu foliowego. Przyszłe matki nie powinny również zapominać o wapniu odgrywającym fundamentalną rolę w rozwoju kości i zębów. Można go znaleźć w mleku i żywności, takiej jak chrząstka i małe ryby, a także dostępne są suplementy wapnia. Kobiety w ciąży powinny zmniejszyć ilość spożywanych węglowodanów, których źródłem mogą być produkty na bazie mąki, ryżu i ziemniaków, a także unikać słodkich potraw, zwłaszcza słodkich owoców. Należy również ograniczyć biały cukier i napoje gazowane, ponieważ oprócz zwiększonego ryzyka otyłości, pokarmy te mogą również zwiększać ryzyko rozwoju cukrzycy zarówno u matki, jak i dziecka. Źródła płód budowa płodu wzrost płodu wady płodu rozwój płodu TeleKTG - badanie płodu w domowym zaciszu Telemedycyna to jedna z najszybciej rozwijających się w ostatnich dwóch latach form świadczenia usług medycznych, łącząca w sobie elementy telekomunikacji,... Dr n. med. Marzena Mazurek Miał być bezpiecznym lekiem przeciwbólowym i uspokajającym. Talidomid spowodował uszkodzenia prawie 15 tys. płodów Lek, który kilkadziesiąt lat temu spowodował deformację tysięcy płodów i wywołał jeden z większych skandali w historii medycyny, obecnie przedłuża życie osobom... Adrian Dąbek Testy NIPT pozwala wykryć ciężkie wady płodu. Kiedy warto wykonać badanie? Do klasycznej diagnostyki prenatalnej pierwszego trymestru należy test złożony – USG + PAPP-A + wolna podjednostka B-hCG. Uzupełnieniem tego testu może być... Warsaw Press Ginekolog: płodów z wadami genetycznymi jest obecnie dużo więcej 30-letnia Izabela była w 22. tygodniu ciąży, gdy trafiła do szpitala w Pszczynie. Doszło do bezwodzia, a lekarze mieli zdecydować się na "postawę wyczekującą",... Agnieszka Mazur-Puchała Wieść o obumarciu płodu lub jego ciężkiej wadzie odcina radość od rozpaczy, nadzieję od lęku Kiedy dziecko rodzi się zdrowe, wszyscy się cieszą, a młoda mama dostaje kwiaty i gratulacje. Porodom martwych dzieci lub takich, które obarczone są ciężkimi,... Edyta Brzozowska Lekarze czekali trzy dni na śmierć płodu. "Przepraszamy, że zajęło nam to tak długo" Historia Savity wstrząsnęła Irlandią i sprawiła, że kraj zdecydował się na liberalizację prawa aborcyjnego. W 17. tygodniu ciąży Savita Halappanavar trafiła do... Małgorzata Krajewska Czym jest wstrząs septyczny? Dlaczego obumierający płód mógł go spowodować? [WYJAŚNIAMY] "Pacjentka 22. tydzień ciąży, bezwodzie. Lekarze czekali na obumarcie płodu. Płód obumarł, pacjentka zmarła. Wstrząs septyczny" – napisała w mediach... Agnieszka Mazur-Puchała COVID-19 u kobiet w ciąży. "Odkrycia powinny ostrzec ciężarne i lekarzy" O ile na początku pandemii koronawirusa uważano, że w większości kobiety w ciąży przechodzą COVID-19 bezobjawowo, dziś wiemy, że są wielokrotnie częściej... Monika Mikołajska Szczepionki z abortowanych płodów? Lekarz nie krył oburzenia "Szczepionek nie robi się z abortowanych płodów". Wirusolog komentuje wątpliwości Episkopatu Polski - W produkcji szczepionek AstraZeneki i Johnson & Johnson korzysta się z linii komórkowych stworzonych na materiale biologicznym pobranym od abortowanych... Adrian Dąbek

21 tydzień ciąży zdjęcia płodu